Ege bölgesinde yer alan ve İzmir ile Manisa gibi şehirlere komşu konumda bulunan Aydın, Ege’nin en sevilen şehirlerinden biridir. Akdeniz iklimi yaşayan ve bu sebeple pamuk, zeytin, kestane, incir ve narenciye gibi tarım ürünleri konusunda oldukça zengin olan Aydın kendine ait yöresel lezzetleri ve mutfağı ile de keyifli bir gezi deneyimi sunuyor.
Aydın mutfağı denildiğinde pek çok kişinin aklına özellikle sebze yemeklerinden oluşan yemekler geliyor. Farklı yörelerde denemiş olabileceğiniz lezzetleri kendisine uygun şekilde yorumlayan Aydın mutfağı, tamamen kendine has lezzetlere de sahiptir. Aydın lezzetleri seyahatiniz boyunca pek çok yeni lezzet denemeniz ve gastronomik açıdan farklı bir deneyim yaşamanız konusunda sizlere fırsat sunuyor.
Aydın’ın ilçelerinde ve merkezinde bulunan restoran ya da lokantalar sayesinde her öğün farklı bir yemek deneyebilirsiniz. Farklı damak tatlarına hitap eden yemekler sunan ve çeşitliliğe sahip olan Aydın mutfağı, yeme içme ihtiyaçlarınızı en renkli şekilde karşılayabileceğiniz şehirler arasındadır. Özellikle yaz ayları çok sıcak geçtiği için genellikle serinletici ve ferah mezelere yer veren Aydın sofraları, birbirinden farklı lezzetlere sahiptir.
Aydın’ın meşhur yemekleri:
- Çine Köftesi
- Ayran Böreği
- Çingene Pilavı
- Yuvarlama
- Isırganotu Böreği
- Bolama (Lok Lok Pilavı)
- Keşkek
- Börülce Teretoru
- Turp Otu Salatası
- Nohutlu Kereviz
1.Çine Köftesi
Tamamen Aydın’a özgü bir lezzet olan Çine köftesi, Aydın’da Gezilecek Yerler arasında bulunan Çine ilçesine aittir. Görsel olarak İnegöl köftesini andırıyor olsa da malzemeleri ve yapılışı farklıdır.
Az ekmek ve bol yağlı bir kıyma ile hazırlanan Çine köftesi, diğer köfte çeşitlerinden farklı olarak içerisinde tuz haricinde hiçbir baharat bulundurmuyor. Servis edilirken tercihe bağlı olarak kimyon ile lezzetlendirilebilen Çine köftesi, uluslararası anlamda tanınmış bir köfte çeşididir. Köfte içerisine eklenecek ekmeğin bir süre ıslatılarak bekletilmesi ile hazırlanan ve yapımı ustalık gerektiren Çine köftesini bölgede hizmet veren kebap ve köfte dükkanlarında bulabilirsiniz. Çine köftesi çoğunlukla akşam yemekleri için tercih ediliyor olsa da yöre halkı tarafından günün her öğününde severek tüketiliyor.
2.Ayran Böreği
Aydın’a ait en özel lezzetlerden biri olan ve başka bir yörede benzerini göremeyeceğiniz ayran böreği mısır unu, un, zeytinyağı, ısırgan otu, taze soğan, lor peyniri, kabartma tozu, tuz ve baharatlar ile hazırlanıyor. Yapımı ustalık gerektiren ve klasik börek tariflerinden oldukça farklı olan ayran böreği aniden gelen misafirler ya da çay saatleri için evlerde en sık hazırlanan hamur işi lezzetlerden biridir. Sabah kahvaltıları da dahil olmak üzere günün her saati severek tüketilen ayran böreğini fırın ve pastanelerde bulabilirsiniz.
3.Çingene Pilavı
Aydın ve çevre bölgelere ait bir lezzet olan çingene pilavı, klasik pilavların aksine pirinç ile hazırlanmıyor. Bir pilav çeşidi olmamasına rağmen bu isim ile anılması özellikle yöreye ziyarete gelen turistlere oldukça ilgi çekici geliyor. Ana malzemesi çökelek peyniri olan ve bir salata çeşidi olarak değerlendirilen çingene pilavı, Aydın ve çevresinde çoğunlukla kahvaltılarda tüketiliyor. Sıcak yaz günlerinin vazgeçilmez kahvaltılarından biri olan ve hem içinizi ferahlatan hem de karnınızı doyuran çingene pilavı, taze mevsim yeşillikleri ile hazırlanıyor. Çökelek peyniri tercih etmiyorsanız lor peyniri ile hazırlanan versiyonunu deneyebilirsiniz.
4.Yuvarlama
Aydın mutfağında sıklıkla hazırlanan bir lezzet olan yuvarlama, özellikle Aydın’da yapılan düğünlerde en çok hazırlanan yemeklerden biridir. Yapımı zahmetli olan ve ustalık gerektiren bu lezzet, yöre halkı tarafından genellikle toplu olarak yapılır ve dolaplarda muhafaza edilir. Böylelikle talep edildiği takdirde ya da aniden gelen misafire sunulabilir.
Özel yoğurt sosu ile hazırlanan ve Ramazan ayında da şehrin en çok tüketilen lezzetlerinden biri olan yuvarlama, az un ve bol kıyma ile hazırlanıyor. Başka yerde benzerini görmenin zor olduğu bir lezzet olarak değerlendirilen ve yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulabileceğiniz yuvarlama mantıya benzer olsa da daha farklı özelliklere sahiptir. Yöre halkı tarafından günün her öğünü severek tüketiliyor olmasına rağmen özellikle yaz ayları için ağır bir yemek olduğunu ve akşam serinliğinde tüketmenin daha doğru olacağını söylemek mümkündür.
5.Isırganotu Böreği
Ege mutfağı denildiğinde otların merkezde olduğu yemekler oldukça fazladır. Otlu yemeklerden biri olan ancak hamur işi kategorisinde yer alan ısırgan otu böreği, Aydın’da en çok hazırlanan hamur işi lezzetlerin başında geliyor. Isırgan otunun pek çok hastalığa şifa olması ve en besleyici otlardan biri olarak anılması çorbasından kavurmasına pek çok versiyonunun hazırlanmasını sağlıyor. Bu versiyonlardan biri olan börek ise hem lezzetli hem de sağlıklı bir alternatiftir.
Taze bir şekilde toplanan ısırgan otları zeytinyağında kavruluyor. Hazırlanan iç harç el açması yufkaların içerisine seriliyor. Ardından özel bir sos dökülerek fırında pişiriliyor. Sabah kahvaltıları başta olmak üzere günün her öğünü severek tüketilen ısırganotu böreği günün her saati fırın ve pastanelerde taze olarak bulunuyor.
6.Bolama (Lok Lok Pilavı)
Pilav Türk mutfağı için en önemli yan yemeklerden biridir. Ana yemeklerin yanında servis edilen ve yemeğin doyuruculuğunu artırarak lezzeti ile keyifli bir seçenek olan pilav, farklı yörelerde çeşitli versiyonları ile hazırlanıyor. Aydın usulü hazırlanan pilav olarak değerlendirilebilecek ve bolama ismi ile anılan bu lezzet ise klasik pilavlardan oldukça farklıdır. İçerisinde sarımsak, arpacık soğan, nohut ve et bulunan bolama, lok lok pilavı ismiyle de anılıyor.
Aydın’ın en turistik ilçelerinden biri olan Kuşadası ilçesinde adak yemeği olarak sıklıkla hazırlanan bolama (lok lok pilavı), günümüzde bilinmese de geçmiş yılların en önemli kültürlerinden birini de yansıtıyor. Geniş bir tencere içerisinde bütün malzemelerin bir arada hazırlandığı hem doyurucu hem de lezzetli olan bolama, günün her saati tüketilebilecek bir yemektir.
7.Keşkek
Keşkek adı verilen bu lezzeti özellikle Ege bölgesinin pek çok şehrinde görmüş ve denemiş olabilirsiniz. Aydın mutfağında da önemli bir yere sahip olan ve yöre halkı tarafından sıklıkla tüketilen keşkek, özellikle düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde hazırlanıyor. Az malzeme ile hazırlanıyor olması yöre halkının evlerde sıklıkla hazırladığı bir lezzet olmasını sağlıyor. Aydın usulü keşkek içerisinde tavuk veya kuzu eti ile buğday bulunuyor. Üzerine tereyağı ve kırmızı biber ile hazırlanan bir sos dökülerek servis ediliyor.
Aydın mutfağı için önemli bir yere sahip olan bu lezzeti günün herhangi bir öğününde yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda deneyebilirsiniz. İçerisinde bulunan et ve buğday sebebiyle oldukça doyurucudur.
8.Börülce Teretoru
Hem lezzetli hem de sağlıklı bir sebze olarak değerlendirilen börülce, Aydın mutfağında önemli bir yere sahiptir. Yemek olarak hazırlanan börülce teretoru içerisinde sarımsak, un, koruk ekşisi veya limon ile tuz bulunuyor. Yapımı ustalık gerektiren bu lezzette klasik yemeklerden farklı olarak içi boş karpuz kabuğu da yer alıyor. Farklı bir aroma verdiğine inanılan ve yöre halkı tarafından sevilerek tüketilen bu lezzet özellikle sıcak yaz günlerinin favorileri arasındadır. Ev yemekleri hazırlayan restoranlarda bulabileceğiniz börülce teretoru, hem lezzetli hem de hafiftir. Talebe göre soğuk ya da ılık şekilde tüketilebilir. Günün her saati severek tüketilen bu lezzet yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanıyor.
9.Turp Otu Salatası
Özellikle sıcak yaz günlerinde yöre halkının evde en çok hazırladığı yemeklerin başında turp otu salatası geliyor. Turp otu salatası lezzetli ve pratik olmasının yanı sıra doyurucu bir salata türü olduğu için de sıklıkla hazırlanıyor. Bununla birlikte zengin akşam yemeklerinde salata olarak da ikram ediliyor. Ege bölgesinde sık sık yetişen ve toplanan taze turp otlarının sap ve yaprak kısımları ayrılıyor ve ardından kaynatılıyor. Canlı bir yeşil renge sahip olan ve hem pratik hem de lezzetli olan turp otu salatası limon suyu, zeytinyağı, sarımsak ve tuz ile hazırlanan sosu sayesinde meze olarak da değerlendiriliyor. Et ve tavuk yemeklerinin yanında sevilerek tüketilen turp otu salatasını yöresel yemekler ve mezeler hazırlayan restoranlarda bulabilirsiniz.
10.Nohutlu Kereviz
Kereviz Türk mutfağında çok sevilen bir sebze olmasa da bu durum Aydın için geçerli değildir. Kereviz ile hazırlanan pek çok tarife yer veren Aydın mutfağı, nohut gibi farklı lezzetleri kereviz ile bir araya getiren yemekleri ile de dikkat çekiyor. Yörenin en sevilen sıcak yemeklerinden biri olan nohutlu kereviz yemeğinin içerisinde kıyma, et ve nohut bulunuyor. İçerisinde bulunan malzemeler sebebiyle hem doyurucu hem de lezzetli olan nohutlu kereviz, yöre halkı tarafından sevilerek tüketiliyor. Yapımı ustalık gerektiren ancak yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanan bu lezzetli yemeği ev yemekleri hazırlayan restoranlarda bulabilir, günün herhangi bir öğünü deneyebilirsiniz.
11.Etli Nohut Yahnisi
Aydın’da hazırlanan tencere yemeklerinden biri olan etli nohut yahnisinin içerisinde haşlanmış nohut, dana eti, soğan, salça, tereyağı ve baharatlar bulunuyor. Özellikle kış günlerinde akşam yemeği olarak tüketilen ve ev yemekleri hazırlayan restoranlarda bulabileceğiniz etli nohut yahnisi, yöre halkı tarafından genellikle kış aylarında hazırlanıyor. Genellikle yanında pilav ya da salata ile servis edilen ve hem et hem de nohuta yer verdiği için uzun süre tok kalmaya yardımcı olan etli nohut yahnisi besleyici özelliğe sahiptir.
12.Kedirgen Kavurma
Osmanlı ve geleneksel Türk mutfağında yöresel yemeklerde sıklıkla kullanılan yabani kuşkonmaz otu Aydın’da kedirgen otu ismi ile anlıyor. Ege Bölgesinin dağ yamaçlarında yetişen ve toplanması ustalık isteyen kedirgen otu, pek çok hastalığa karşı panzehir görevi görüyor. Kış döneminde vücudun hastalıklara karşı korunmasına ve bağışıklığın güçlenmesine de etki ediyor.
Taze soğan, kuru soğan ve sarımsak ile kavrulan kedirgen otu çeşitli baharatlar ile tatlandırılıyor ve böylelikle kedirgen kavurma hazırlanmış oluyor. Üzerine yumurta kırılarak da tüketilebilen ve oldukça lezzetli olan kedirgen kavurma, yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulunuyor ve genellikle kış mevsiminde tüketiliyor.
13.Etli Enginar
Aydın, tarihi boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış şehirlerden biridir. Bu durum mutfak kültürünü de etkilemiş ve zenginleştirmiştir. Aydın mutfağı için en önemli sebzelerden biri olan enginar ise, yemek olarak tüketilmek üzere kullanılan en eski sebzelerden biridir. Aydın’da geleneksel bir yemek olarak değerlendirilen etli enginar yemeğinde ise enginarın hiçbir parçası ziyan edilmeyip, hepsi kullanılıyor.
Enginar genellikle zeytinyağlı bir yemek olarak hazırlanıyor olmasına rağmen Aydın’da daha farklı versiyonları bulunuyor. Bunlardan biri olan etli enginar içerisinde enginar ve kuşbaşı et bulunuyor. Hem sebze hem de et yemeye imkan tanıyan dolayısıyla besleyici bir lezzet olan etli enginar, üzerine dereotu ilave edilerek servis ediliyor.
14.İmambayıldı
En sevilen patlıcan yemeklerinden biri olan ve günümüze Osmanlı mutfağından gelen imambayıldı, farklı yörelerde çeşitli versiyonları ile hazırlanıyor. Hemen herkes tarafından sevilerek tüketilen ve zengin akşam yemeklerinin vazgeçilmezlerinden biri olan imambayıldı, Aydın usulü hazırlanan versiyonu ile turistler ve yöre halkı tarafından yoğun ilgi görüyor.
Klasik imambayıldı gibi gözükmesine rağmen patlıcanların kızartılmadan fırında pişiriliyor olması daha hafif bir lezzet haline gelmesini sağlıyor. Fırında hazırlanan imambayıldı hem yaz hem de kış aylarında tüketiliyor. Genellikle üzerinde maydanoz ile servis edilen ve soğuk olarak tüketildiği takdirde meze olarak da değerlendirilen imambayıldı, ev yemekleri hazırlayan restoranlarda bulunuyor.
15.Acılı Güveç
Güveç içerisinde yapılan her yemek tencerede yapılan versiyonundan daha lezzetlidir. Bu bütün yöreler için geçerlidir ve neredeyse her yörede güveç içerisinde hazırlanan bir lezzet bulunur. Bunlardan biri olan ve Aydın’ın en sevilen lezzetlerinden biri olarak değerlendirilen acılı güveç ise yörenin en sevilen et yemekleri arasındadır.
Kalabalık akşam yemeği sofralarında baş köşede yerini alan ve oldukça popüler olan acılı güveç soğan, domates ve et ile hazırlanıyor. Bununla birlikte bol acı biber ve baharatlar eklenerek lezzetlendirilen acılı güveç, akşam yemekleri için en sevilen seçeneklerin arasında geliyor. Merkezde ve ilçelerde bulunan kebap restoranlarında deneyebileceğiniz acılı güveç, genellikle yanında pilav ile servis ediliyor.
16.Paşa Böreği
Aydın mutfağında en çok hazırlanan lezzetlerden biri olan paşa böreği, içerisinde barındırdığı sos ve özenle hazırlanan iç harcı ile Türk mutfağının en değerli lezzetlerinden biridir. Görsel anlamda da oldukça etkileyici olan paşa böreği, kıyma ya da et ile hazırlanıyor. Aydın’ın gastronomi turizmi açısından en önemli lezzetlerinden biri olan paşa böreği yoğurt ile servis ediliyor. Ana yemek olarak değerlendirilen ve oldukça doyurucu olan paşa böreği farklı yörelerde hazırlanan yağlama ile benzerdir. Fakat içerisinde barındırdığı malzemeler ve özel sosu farklıdır. Günün her saati deneyebileceğiniz paşa böreği, çoğunlukla akşam yemeklerinde tercih ediliyor.
17.Pelvize Tatlısı
Aydın’ın yöresel tatlılarından biri olan ve sıcak yaz günlerinde bile tüketilebilecek kadar hafif bir lezzete sahip olan pelvize tatlısı, Aydın’ın Yenipazar ilçesinde hazırlanıyor ve tüm şehre yayılıyor. Yöre halkı tarafından aniden gelen misafire ya da tatlı krizlerine çözüm olması için sık sık hazırlanan pelvize tatlısı su, nişasta, ceviz ve karanfil gibi malzemeler ile hazırlanıyor. Tercihe göre içerisine meyve de eklenebiliyor. Diğer tatlıların aksine çok az malzeme ile hazırlanan ve kısa süre içerisinde hazırlık aşaması tamamlanan pelvize tatlısı yöre halkı tarafından genellikle evlerde hazırlanıyor. Siz de pelvize tatlısını denemek için yöresel yemekler hazırlayan dükkanları veya tatlıcıları ziyaret edebilirsiniz.
18.Zerde
Zerde Osmanlı saray mutfağının en özel lezzetlerinden biridir. Osmanlı döneminden bugüne dek gelebilmeyi başaran ve günümüzde Türkiye’nin farklı yörelerinde hazırlanan zerde, önemini korumaya devam ediyor. Çoğunlukla düğün ve bayram gibi özel günler ya da kutlamalarda hazırlanan bu lezzet rengi ile dikkat çekiyor. Sarı-turuncu bir renge sahip olan ve rengini içerisinde bulunan safran ile zerdeçaldan alan zerde tatlısı hem hafif hem de lezzetlidir.
Keskin tadı ile özel bir tatlı olan ve içerisinde bulunan nişasta sebebiyle kıvamı muhallebiye benzer olan zerde, Aydın’da gül suyu içinde safran aroması ile hazırlanıyor. Talebe göre kuşüzümü ile de hazırlanabilen ve Aydın’ın en sevilen tatlılardan biri olan zerde, yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda ve tatlı dükkanlarında bulunuyor.
