Sakarya’nın Meşhur Yemekleri
Sakarya metropol bir şehirdir ve bugüne kadar farklı milletlerin egemenliği altına girmiştir. Günümüzde halen Türkmenler, Karadeniz Türkmenleri, Boşnaklar, Rumeli Türkmenleri, Lazlar, Tatarlar, Çerkezler, Romanlar ve Arnavutlar gibi farklı halkların bir arada yaşadığı kalabalık şehirlerden biridir. Bu durum şehrin mutfağına da yansımıştır. Sakarya mutfağı farklı kültürlerden aldığı ancak kendisine has hale getirerek yorumladığı lezzetlere ev sahipliği yapar. Mutfağın en temel özelliği olan çeşitlilik, içinde bulunan farklı kültür gruplarının yapısından kaynaklanır.
İstanbul gibi büyük şehirlere yakın konumda bulunan dolayısıyla tarihi ve kültürel seyahatler için sıklıkla tercih edilen Sakarya, dört mevsim boyunca seyahat edilebilecek bir şehirdir.
Sakarya’nın Meşhur Yemekleri:
- Islama Köftesi
- Pekmezli Ayva Dolması
- Balkabaklı Ekmek
- Pırasalı Börek
- Çerkez Tavuğu
- Adapazarı Usulü Kuzu But
- Balkabaklı Gözleme
- Dartılı Keşkek
- Kaşnuka
- Tavuklu Cizleme
Denemeniz gereken lezzetlerin bunlarla sınırlı olduğunu düşünmeniz hatalı olacaktır. Mezelerden tatlılara, ana yemeklerden salatalara oldukça geniş bir zenginliğe sahip olan Sakarya lezzetleri her öğün farklı bir yemek yemenizi sağlar. Zaman içerisinde gelişen yeni tatlar ile çeşitlenmiş bir mutfak olan Sakarya mutfağı, şehrin tarımsal üretim konusunda zenginliğe sahip olması sebebiyle de dikkat çeker. Şehirde yetişen tarımsal ürünlerin neredeyse tamamı yemeklerde kullanılır.
1.Islama Köftesi
Islama köftenin ünü Türkiye’yi aşmıştır. Ana vatanı Sakarya olan bu lezzet Balkan mutfağından gelmiş ve Sakarya mutfağına yerleşmiştir.
Türk mutfağında köfte oldukça önemli bir yere sahiptir. Farklı yörelerde farklı versiyonlarda hazırlanan köfte tarifleri yediden yetmişe herkes tarafından sevilir. Sakarya’ya özgü bir lezzet olan ıslama köfte ise kömür ateşinde pişirilerek sunuma hazırlanır, yanında közlenmiş sebzeler ile servis edilir. Sunum esnasında servis edilen ekmek ise kemik sulu, unlu ve toz biberli sos ile hazırlanır. Sadece ekmeği bile yoğun bir ilgi görmesi için yeterlidir.
Islama köftenin klasik köfteden farkı ise yörede yetişen hayvanların etinden hazırlanıyor olmasıdır. Oldukça besleyicidir ve genellikle akşam yemeklerinde tüketilir.
2.Pekmezli Ayva Dolması
Pekmezli ayva dolması 16. yüzyıldan beri Osmanlı mutfağının en sevilen lezzetlerinden biridir. Saray mutfağında yer alan ve zaman içerisinde Sakarya mutfağına dahil olan pekmezli ayva dolması, meyve ve etin bir araya geldiği nadir yemeklerden biridir.
Sakarya’da yapılan gastronomik seyahatlerin vazgeçilmez parçalarından biri olan pekmezli ayva dolması meyve, et ve pirincin ne kadar uyumlu olabileceklerini gösterir. Büyük boy ayvalar ikiye bölünüp içleri oyulduktan sonra kuzu kıyma, kuru soğan, pirinç, ayva püresi ve baharatların bir araya gelmesi ile hazırlanan iç harç yerleştirilir. Son aşamada pekmez ilave edilir ve fırına gönderilir.
Bu lezzet genellikle evlerde hazırlanıyor olsa da şehir merkezinde yöresel yemekler menüsüne sahip restoranlarda bulabilirsiniz. Yöre halkı tarafından çoğunlukla akşam yemeklerinde tüketilir.
3.Balkabaklı Ekmek
Sakarya mutfağında en sık hazırlanan ekmek tariflerinden biri balkabaklı ekmektir. Şehrin meşhur lezzetlerinden biri olan ve pek çok pastanede bulabileceğiniz balkabaklı ekmek yumuşacık bir yapıya sahiptir. En önemli özelliği ise uzun süre boyunca bayatlamıyor olmasıdır.
İçerisinde süt, zeytinyağı, un, tuz, maya ve balkabağı bulunur. Ekmek tarifi için rendelenmiş balkabakları suyu ile birlikte kullanılır. Kullanılan balkabakları ekmeğin turuncu renge sahip olmasını sağlar. Hemen her pastanede paketli olarak bulabileceğiniz ve uzun süre bayatlamadığı için sevdiklerinize hediye olarak götürebileceğiniz balkabaklı ekmek sağlıklı ve besleyicidir.
4.Pırasalı Börek
Börek geleneksel Türk mutfağının en sevilen lezzetlerinin başında geliyor. Her yörede ve her sofrada kendine yer bulabilmeyi başaran börek, en sevilen hamur işi ürünlerden biridir. Sakarya mutfağında hamur işi lezzetlere gösterilen önem göz önünde bulundurulduğunda börek tariflerinin de pek çok versiyonu olduğunu söylemek mümkündür.
Sakarya usulü pırasalı börek yöresel lezzetlerin arasında yer alıyor. İncecik açılan hamur fırında pişirildiği için çıtır çıtır bir lezzete dönüşüyor. Ayıklanmış pırasaların kısık ateşte pişirilmesiyle elde edilen lezzetli harç böreğin benzersiz bir tada sahip olmasını sağlıyor.
Günün her öğününde tüketilen pırasalı börek genellikle çay ya da ayran ile servis ediliyor. Günün farklı saatlerinde pastanelerde hazırlanan, mutlaka sıcak şekilde servis edilmesi gereken pırasalı börek yoğurt ile hazırlanmış sosu sayesinde klasik börek tariflerinden farklı bir lezzete sahip oluyor.
5.Çerkez Tavuğu
Osmanlı döneminde Türkiye’ye gelen ve yerleşen Çerkezler, Türk mutfağına pek çok lezzet kazandırmıştır. Bunların arasında en ünlüsü olan Çerkez tavuğu, günümüzde Sakarya’ya özgü bir lezzet olarak anılır. Bu durumun en önemli sebebi ise Sakarya’da Çerkez nüfusunun yoğunlukta olmasıdır.
Düğünlerde, bayramlarda ya da özel misafir sofralarında vazgeçilmez bir lezzet olan Çerkez tavuğu yöre halkı ve yöreye gelen misafirler tarafından yoğun bir ilgi görür. Çerkez tavuğunun yapımı maharet ve ustalık gerektirir. İçerisinde tavuk, ceviz, acuka, mısır unu, buğday unu, kişniş, kırmızı biber, sıvı yağ, tereyağı, soğan ve sarımsak bulunur. Sakarya seyahatiniz esnasında mutlaka denemeniz gereken lezzetlerin başında gelen Çerkez tavuğunu yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulabilirsiniz.
6.Adapazarı Usulü Kuzu But
Sakarya’da gezilecek yerler arasında bulunan Adapazarı, Sakarya’nın bir ilçesidir. Doğal güzellikleri ile dikkat çeken Adapazarı, kendine ait gastronomik lezzetleriyle de görülmesi gereken bir yerdir. Adapazarı’na ait bir lezzet olan kuzu but tandırda ya da fırınlarda pişirilir. Özel sofralarda baş köşede yerini alan ve yapımı oldukça zahmetli olan Adapazarı usulü kuzu but, ustalık isteyen bir yemektir.
Yöre halkı tarafından da sevilen ancak özellikle turistler tarafından yoğun bir ilgiyle karşılaşan bu lezzet özel günlerin en sevilen lezzetidir. Kemikleri sıyrılıp ayıklanmış kuzu budun domates salçası, tereyağı, tavuk suyu, un ve kırmızı biber ile pişirilmesiyle hazırlanan Adapazarı usulü kuzu but Adapazarı’nda bulunan restoranlarda denenebilir.
7.Balkabaklı Gözleme
Balkabağı pek çok yörede tatlısı hazırlanan bir kabak türüdür. Farklı lezzetleri bir araya getirmeyi başaran Sakarya, balkabağı konusunda da farklılığını ortaya koyuyor. Özellikle kahvaltıların vazgeçilmezi olan balkabaklı gözleme, Sakarya’da hazırlanan yöresel yemeklerin başında geliyor. Peynirli ya da patatesli gibi klasik gözleme tariflerinden oldukça farklı olan balkabaklı gözleme değişik lezzetleri denemeyi sevenlerin favorisi oluyor.
Balkabaklı gözleme şehir merkezinde bulunan börekçilerde hazırlanıyor. Balkabaklı gözleme hazırlamak için yufkalar açılır ve içerisine bal kabağı, havuç, yeşil soğan, sarımsak ve beyaz peynir ile hazırlanmış harç yerleştirilir. Hem lezzetli hem de sağlıklı olan balkabaklı gözleme aperatif bir kahvaltı için en lezzetli seçenektir.
8.Dartılı Keşkek
Keşkek Türkiye’nin geleneksel mutfağında yer alan lezzetlerden biridir. Sakarya mutfağına ait yöresel lezzetlerden biri olan keşkek düğünler, bayramlar gibi özel günlerde hazırlanır.
Sakarya’ya özgü dartılı keşkek klasik keşkek tariflerinden farklıdır. Yapımı ustalık gerektiren bu lezzet süt ile yapılan dartı ile hazırlanır. Kahvaltılarda ve makarnalarda sos olarak kullanılan ve keşkeğe lezzet veren dartı, farklı bir aromaya sahiptir.
Dartı ile bir araya getirilen ve ılık servis edilen keşkek günün her saati tüketilebilir. Sakarya’da bir düğüne giderseniz mutlaka karşılaşacağınız bu lezzeti yöresel yemek hazırlayan restoranlarda da bulabilirsiniz.
9.Kaşnuka
Pırasa ve mısır unu ile hazırlanan hem kahvaltılarda hem de akşam yemeklerinde sevilerek tüketilen kaşnuka, Sakarya mutfağının farklı lezzetlerinden biridir. Çayın yanında sevilen ve lezzetli bir atıştırmalık olarak tüketilen kaşnukanın yapımı oldukça kolaydır. İçerisinde süt ve yumurta bulunan ve oldukça besleyici bir lezzet olarak değerlendirilen kaşnuka yöre halkı tarafından evlerde de hazırlanır.
Kaşnuka yapmak için bir kapta süt, yumurta, mısır unu, sıvı yağ, tuz ve kabartma tozu çırpılır ve yoğun bir kıvama getirilir. Ardından doğranan pırasalar eklenir ve karıştırılır. Fırına verilen harç lezzetli kokuları beraberinde getirirken iştah açar.
Sakarya’ya özgü bu lezzet pek çok lokanta ve pastanede günün farklı saatlerinde hazırlanır. Taze ve sıcak şekilde tüketilmesi tavsiye edilir.
10.Tavuklu Cizleme
Farklı yörelerde akıtma, cızma, krep ya da cızlama olarak da anılan cizleme Sakarya’ya özgü kahvaltılık bir lezzettir. Cizleme hem tatlı hem de tuzlu olarak tüketiliyor olsa da tavuk ile hazırlanan versiyonu kahvaltıdan ziyade ana yemeklerde tüketilir.
İncecik açılan ve pişirilen kreplerde harç olarak tavuk, soğan, biber, tuz ve baharatlar kullanılır. Bohça şeklinde kapatılan ve üzerine tercihe göre beşamel sos ile kaşar peyniri dökülerek fırında pişirilen tavuklu cizleme sıcak şekilde servis edilir.
Zengin bir görüntüye sahip olan tavuklu cizleme restoranlarda bulunabilecek bir lezzettir. Uzun süre tok kalmaya yardımcı bir lezzet olması sebebiyle tercih edilir.
11.Lahanalı Tarhana Çorbası
Türkiye çorba menüsü konusunda oldukça zengin bir mutfağa sahiptir. Sakarya’ya özgü olan ve Türk mutfağının en sevilen çorbalarından biri olarak değerlendirilen lahanalı tarhana çorbası en vitaminli çorbalardan biridir.
Tarhana içerisinde yer alan vitaminler lahananın besleyici özellikleri ile bir araya geldiğinde lahanalı tarhana çorbası oluşur. Sağlık adına oldukça faydalı olduğu için annelerin genellikle çocuklarına hazırladığı bir lezzettir. Çoğunlukla kış aylarında tüketilir. Ev yemekleri hazırlayan restoranlarda bulunabilir.
12.Dımbıl Çorbası
Soğuk kış günlerinde iç ısıtan bir lezzet olan dımbıl çorbası, Sakarya’nın meşhur yemeklerinden biridir. Hafif ve lezzetlidir. İçerisinde mayasız hamur, sıvı yağ, soğan, kırmızı biber, un ve tuz bulunur.
El açması mayasız hamurlar küçük şekilde kesildikten sonra çorbaya ilave ediliyor. Çok kısa süre içerisinde hazırlanabilecek pratik bir lezzet olması yöre halkı tarafından evlerde sıklıkla hazırlanmasını sağlıyor. İçerisinde bulunan salça sebebiyle kırmızı bir renge sahip olan ve iştah açan dımbıl çorbası içerisinde bulunan hamurlar sebebiyle ana yemek olarak tüketilebilecek kadar doyurucudur. Restoranlarda ve lokantalarda kolaylıkla bulabileceğiniz bu çorba günün her saati tüketilir.
13.Gürcü Sarması
Sakarya mutfağı Doğu Karadeniz esintilerini yansıtıyor. Doğu Karadeniz lezzetlerinden biri olarak bilinen ve Gürcü mutfağından Türk mutfağına kazandırılmış bir lezzet olan Gürcü sarması, Sakarya’nın en sevilen yöresel lezzetleri arasında yer alıyor.
Osmanlı döneminden beri yörede hazırlanan ve yöre halkı tarafından sevilerek tüketilen sarma çoğunlukla yoğurt ile servis ediliyor. Klasik lahana sarmasından farklı olarak harcı haşlanmış patates, ceviz içi, bulgur, taze soğan, maydanoz, sivri biber, kırmızı pul biber, karabiber, tereyağı, salça ve tuz ile hazırlanıyor.
Kısık ateşte pişmeye bırakılan ve yapımı maharet isteyen Gürcü sarması yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulunuyor. Genellikle akşam yemeklerinde tüketiliyor.
14.Cevizli Lokum
Sakarya hamur işi lezzetler konusunda gelişmiş ve çeşitli bir mutfağa sahiptir. Yöresel yemekler arasında bulunan ve sevilerek tüketilen hamur işi lezzetlerden biri ise cevizli lokumdur. Yöre halkı tarafından evlerde en sık hazırlanan ve özellikle misafire ikram edilen cevizli lokum mahalle fırınlarında da sıklıkla hazırlanır.
Kahvaltı sofralarının vazgeçilmezi olan cevizli lokum bir çeşit börektir. Bayramlarda ve özel günlerde titizlikle hazırlanan ve sofralarda yerini bulan bu lezzet içerisinde fındık, ceviz ve peynir gibi sağlıklı malzemeler bulunuyor. Dolayısıyla hem lezzetli hem de besleyici olduğunu söylemek mümkündür.
Genellikle yanında çay ile tüketilir. Kahvaltı saatlerinde Sakarya’da bulunan her pastane cevizli lokum pişirir.
15.Kabak Tatlısı
Türk mutfağına mal olmuş bir tatlı olan kabak tatlısı her yörede farklı şekillerde yapılıyor. Hazırlandığı yörenin özelliklerini taşıyan ve Sakarya’nın en meşhur tatlılarından biri olan kabak tatlısı lezzetli ve hafif bir tatlı olduğu için sevilerek tüketiliyor.
Kabak tatlısını farklı yörelerde denemiş olabilirsiniz. Eğer bu lezzeti denemiş ve sevmediyseniz Sakarya usulü kabak tatlısını mutlaka tatmalısınız. Yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda bulunan kabak tatlısı servis şekli ve üzerinde yer alan malzemeler ile farklı bir lezzettir.
16.Köpük Helvası
Sakarya’nın Taraklı ilçesinde hazırlanan ve Sakarya mutfağının en önemli tatlılarından biri olan köpük helvası, hazırlandığı ilçe sebebiyle Taraklı helvası ismiyle de anılıyor. Özellikle kış aylarında tüketilen ve Osmanlı döneminden bu yana popülerliğini hiçbir zaman kaybetmemiş olan köpük helvası, yöre halkı tarafından da oldukça seviliyor.
Köpük helvası içerisinde yumurta, şeker ve çöğen kökü bulunuyor. Helva ağır bir tatlı olmasına rağmen köpük helvası mide dostu bir tatlı olması sebebiyle rahatlıkla tüketiliyor.
Lezzetli bir atıştırmalık olmasının yanı sıra mideyi üşütmelerden koruduğu düşünüldüğü için de sıklıkla tüketiliyor. Kış aylarında üşümeye engel olan, hafif ve lezzetli bir tada sahip olan köpük helvası genellikle kahvaltılarda reçel yerine tüketiliyor. Akşam yemeklerinden sonra tahin ile birlikte servis ediliyor ve tatlı ihtiyacını karşılıyor.
Farklı bir aromaya sahip olan köpük helvası Sakarya genelinde yöresel ürünler satan dükkanlarda bulunuyor. Paketli olarak satın alıp evinizde de bu lezzeti tüketebilir ya da sevdiklerinize hediye olarak götürebilirsiniz. Farklı gramajlar ile üretilen paketleri Sakarya’yı hatırlatacak hediyelerden biridir.
17.İncir Uyuşturması
Kuru incir asırlardır Anadolu sofralarını süsleyen ve pek çok tarifte kullanılan bir meyvedir. Kendine has lezzetleri ile dikkat çeken Sakarya mutfağında da önemli bir yere sahiptir. Türkiye’nin farklı yörelerinde yapılan bir tatlı olan incir uyutması, Sakarya’da incir uyuşturması ismiyle anılır.
Kentin yöresel lezzetlerinden biri olan incir uyuşturması az malzemeyle yapılan ve kolaylıkla hazırlanabilecek bir tatlıdır. Hafif bir tatlı olduğu için diyet listelerine de kolaylıkla uyum sağlayabilir. İçinde incir, su, süt ve şeker bulunur. Kaynayan sütün içerisine küçük bir şekilde doğranan incirler ve diğer malzemeler eklendikten sonra 2 saate kadar dinlendirilir. Soğuk ve genellikle üzerine ceviz eklenerek servis edilir.
18.Abhaz Pastası
Ahbaz pastası ismi ve şekli ile Sakarya mutfağının en farklı yemeğidir. Sakarya’ya göç eden toplulukların yöresel mutfağa kazandırdıkları bir lezzet olan ahbaz pastası, tatlı listesinde yer almasına rağmen tarifinde şeker bulunmaz.
Ahbaz pastası çok kolay hazırlanan ve içerisinde az malzeme bulunduran bir yemektir. Özellikle kahvaltı sofralarında yerini alır ve tüketilir. Ahbaz pastasının hazırlığı için kaynar su içerisine mısır unu ilave edilir ve yaklaşık bir saat boyunca suyunu çekene kadar ara ara karıştırılarak pişirilir. Piştikten sonra bir tepsiye ters çevrilerek koyulur. Ardından arasına ve üstüne Ahbaz peyniri ilave edilir. İsmini de bu peynirden alır.
Ahbaz pastası çatal kullanmadan elle yenir. Başka yörelerde bir benzerini görmenin mümkün olmadığı bu lezzet, yöresel yemekler hazırlayan restoranlarda da bulunuyor.
